Pera Film’in, Parajanov, Sarkis ile sergisi kapsamında izleyiciyle buluşturduğu “İsyankar İmgeler: Sergey Parajanov” programı devam ediyor. Seçkide; 20. yüzyılın en büyük başyapıtlarından biri olarak anılan Narın Rengi, eski bir Sovyet Gürcü halk masalı olan Suram Kalesi Efsanesi ve yönetmenin öne çıkan erken dönem eserlerinden Ukrayna Rapsodisi bulunuyor.
Pera Film, 2019 programını, müzede devam etmekte olan Parajanov, Sarkis ile sergisi kapsamında düzenlenen “İsyankar İmgeler: Sergey Parajanov” film programı ile açtı. Tarkovski, Godard, Fellini, Antonioni gibi sinema tarihinin önemli yönetmenleri tarafından “dahi”, “üstat”, “sihirbaz” olarak anılan Sergey Parajanov’un kült filmlerini bir araya getiren program kapsamında, imzasını attığı ilk yapımlardan, şiirsel sinemanın usta yönetmenlerinden biri olarak anılmasını sağlayan yapımlara kadar geniş bir seçki izleyiciyle buluşuyor. 17 Mart’a dek gösterimde olacak filmler arasında Andriesh, İlk Delikanlı, Ukrayna Rapsodisi, Taşta Bir Çiçek, Unutulmuş Ataların Gölgeleri, Hakob Hovnatanyan, Suram Kalesi Efsanesi ve Pirosmani Teması Üzerine Arabesk Çeşitlemeler yer alıyor. Program kapsamında ayrıca, Artavazd Peleshian’ın Mevsimler ve Ron Holloway’in Parajanov: Bir Ağıt belgeseli yer alıyor.
Sıra dışı yönetmenin hayal dünyasından imgeler perdeye yansıyor!
İsyankar İmgeler: Sergey Parajanov film programı, yönetmenin günümüze ulaşan ilk filmi Andriesh’in gösterimi ile başlıyor. Yemelian Bukov’un bir kitabından uyarlanan 1954 tarihli film, Parajanov’un öğrenciyken çektiği ve sonradan kaybolan filmi Bir Moldova Masalı’nın uzun versiyonu olarak geçiyor. Alexander Dovzhenko’nun danışmanlığında hayat bulan İlk Delikanlı, Parajanov’un kariyerinin erken dönemlerine ait başarılı eserlerinden biri olarak öne çıkarken, 1961 yapımı Ukrayna Rapsodisi, Parajanov’un sinematik ve tematik açıdan özgür ifade tarzını yansıtıyor. Taşta Bir Çiçek ile mevcut politik düzen ile topluma sızan bir tarikat arasındaki çatışmayı işleyen Parajanov’un Unutulmuş Ataların Gölgeleri filmi, zengin kostüm ve renk kullanımı sayesinde ona dünya çapında ün kazandıran yapımlar arasında yer alıyor.
Sergey Parajanov’un modern Ermeni resim sanatının usta ressamı Hakob Hovnatanyan’ın hayatından kesitler sunan belgeseli, sanatçının resimlerinden ve 19. yüzyıl Tiflis’inden görüntü ve sesleri bir araya getirerek, şehrin kültürüne renkli bir şekilde hayat veriyor. 20. yüzyılın en büyük başyapıtlarından biri olan Narın Rengi, Ermeni âşık Sayat Nova’nın yaşam öyküsünü anlatırken, ozanın hayatını, yaşadığı önemli olaylardan ziyade şiirlerinden yola çıkarak beyazperdeye yansıtıyor. Parajanov ile Dodo Abashidze’nin birlikte yönetmenliğini yaptığı Suram Kalesi Efsanesi, eski bir Sovyet Gürcü halk masalının yeniden yorumu olarak öne çıkıyor. 1985 tarihli Pirosmani Teması Üzerine Arabesk Çeşitlemeler ise, Parajanov’un Gürcü primitif ressam Niko Pirosmani’nin sanatsal mirasına ilişkin kişisel görüşlerini içeriyor.
Program kapsamında ayrıca, yönetmen Artavazd Peleshian’ın görüntü yönetmeni Mikhail Vartanov’la birlikte yaptığı ve medeniyetten uzakta bir tarım toplumunun doğanın güçlerine karşı mücadelesini yansıtan Mevsimler ile Ron Holloway’in yönetmenliğini yaptığı Parajanov’un çalkantılı kariyerine derin bir bakış sunan Parajanov: Bir Ağıt belgeseli gösteriliyor.
Pera Film’in İsyankar İmgeler: Sergey Parajanov film programı, 17 Mart’a kadar ücretsiz izlenebilir.
Ukrayna Rapsodisi
Ukrainian Rhapsody
Zamanın ideolojik örtüsüne bürünmüş bir melodram. Ünlü opera sanatçısı Oksana’nın hayatı, anılarıyla gözlerinin önünden geçer: ülkenin kırsal kesiminde, müzikle dolu bir çocukluk, köyü ve sevgilisi Anton ile vedalaşması, konservatuar eğitimi, Paris’te sanat kariyerinin ilk adımları… Savaşın başlamasının ardından Oksana ile Anton arasındaki iletişim kesilir, çünkü Anton, Almanlar tarafından esir alınmıştır. Eserde, savaş ve savaşan taraflar devlet yönetmeliklerine uygun olarak betimlenmiş olsa da, Parajanov’un sinematik ve tematik açıdan özgür ifade tarzı; neredeyse soyut bir hal kazanan stüdyo sahnelerinde, kronolojik bir sıra izlemeyen şaşırtıcı anlatı ile müzik, şarkılar ve kiliselerin tasvirlerinde sıra dışı bir netlikle kendini gösteriyor.
- 30 Ocak Çarşamba 19:00
- 3 Mart Pazar 15:00
Andriesh
Sergey Parajanov‘un günümüze kalan ilk filmi olan Andriesh, öğrenciyken çektiği ve sonradan kaybolan filmi Bir Moldova Masalı’nın uzun versiyonudur. Yemelian Bukov’un bir kitabından uyarlanan filmin kahramanı Andriesh çobanlık yapan bir çocuktur, kendisine armağan edilen sihirli flütün yardımıyla alt etmesi gereken kötü büyücünün şatosuna doğru bir yolculuğa çıkar.
2 Şubat Cumartesi 15:00
Suram Kalesi Efsanesi
The Legend of Suram Fortress
Sergey Parajanov ile Dodo Abashidze’nin birlikte yönetmenliğini yaptıkları Suram Kalesi Efsanesi, eski bir Sovyet Gürcü halk masalının yeniden yorumlanmasıdır. Filmde yer alan bu kale sonsuza kadar inşaat halindedir çünkü tam son tuğla koyulurken her defasında çöker. Durumla ilgili bir falcının bilgisine başvurmaya karar verilir, bir delikanlıyı falcıya gitmek üzere görevlendirirler; ama ne var ki bu delikanlının babası yıllar önce falcıyı terk eden eski sevgilisidir. Kalp kırıklığını atlatamamış olan falcı, delikanlıya kalenin çökmesinin durdurulmasının tek çaresinin delikanlının duvarın içine gömülmesi olduğunu söyler. Eski efsanelerin çoğunda böylesi fedakarlıklar olduğu için Suram Kalesi Efsanesi’nin yeni bir soluk getirmeyeceğini düşünmek ustalıkla çekilmiş bir filme haksızlık olur.
3 Şubat Pazar 15:00
Narın Rengi
The Color of Pomegranates
Sergey Parajanov ile Dodo Abashidze’nin birlikte yönetmenliğini yaptıkları Suram Kalesi Efsanesi, eski bir Sovyet Gürcü halk masalının yeniden yorumlanmasıdır. Filmde yer alan bu kale sonsuza kadar inşaat halindedir çünkü tam son tuğla koyulurken her defasında çöker. Durumla ilgili bir falcının bilgisine başvurmaya karar verilir, bir delikanlıyı falcıya gitmek üzere görevlendirirler; ama ne var ki bu delikanlının babası yıllar önce falcıyı terk eden eski sevgilisidir. Kalp kırıklığını atlatamamış olan falcı, delikanlıya kalenin çökmesinin durdurulmasının tek çaresinin delikanlının duvarın içine gömülmesi olduğunu söyler. Eski efsanelerin çoğunda böylesi fedakarlıklar olduğu için Suram Kalesi Efsanesi’nin yeni bir soluk getirmeyeceğini düşünmek ustalıkla çekilmiş bir filme haksızlık olur.
15 Şubat Cuma 21:00
Hakob Hovnatanyan
Sergey Parajanov, “Tiflis’in Rafael’i” olarak bilinen ressam Hakob Hovnatanyan’ın (1806 – 1881) portre çizimine ışık tutuyor. Kuşaklar boyunca portre ressamlığıyla ün kazanan Hovnatanyan ailesinin saygın fertlerinden olan Hakop, modern Ermeni resim sanatının kurucusu ve bir portre ve minyatür ustası olarak nam salmış bir isim. Ressamın hayatından kesitler sunan bu kısa belgeselde Parajanov, Hovnatanyan’ın resimlerinden ve 19. yüzyıl Tiflis’inden görüntü ve sesleri bir araya getirerek, şehrin sanatsal kültürüne renkli bir şekilde hayat veriyor.
- 23 Şubat Cumartesi 15:00
- 10 Mart Pazar 13:00
Parajanov: Bir Ağıt
Parajanov: A Requiem
Sanatçı, muhalif, romantik ve ikonoklast. Parajanov: Bir Ağıt, Parajanov’un çalkantılı kariyerine sevgi dolu, derin bir bakış sunuyor.
- 2 Mart Cumartesi 13:00
- 17 Mart Pazar 15:00
Unutulmuş Ataların Gölgeleri
Shadows of Forgotten Ancestors
1964 yılında Parajanov Unutulmuş Ataların Gölgeleri ile dünyadaki sinemaseverlerin aklını başından aldığında, bu film Karpatyalıların Romeo ve Juliet’i olarak nam salmıştı. Film, Batı Ukrayna’nın dağlık bölgelerinde insan erişiminden uzak ıssız yerlerde izole bir hayat süren Hutsulların arasında geçer. Çetin koşullarda hayat mücadelesi veren bu halkın 18. yüzyıldan beri pek bir değişikliğe uğramamış şatafatlı bir kültürel sistemi vardır. Parajanov’un ilk büyük yapıtı olan bu film, zengin kostüm ve renk kullanımı sayesinde yönetmene dünya çapında ün kazandırmıştır. Unutulmuş Ataların Gölgeleri, Ukraynalı yazar Mykhailo Kotsiubynsky’nin klasik eserinden uyarlanmıştır.
İlk Delikanlı
The First Lad
Parajanov’un kariyerinin erken dönemlerine ait başarılı eserlerinden olan bu müzikal propaganda filmi, kolektivist Ukrayna’nın uçsuz bucaksız tarlalarında geçen, genç yönetmenin, Alexander Dovzhenko’nun rehberliğinde çektiği bir romantik komedi. Köylü kadınların şarkılar söylediği, erkek çocukların devrimi yücelten flamalarla uygun adım yürüdüğü “Pabieda” (zafer) kolkhoz’u, yani kolektif tarım arazisinde, sosyal realizm yerini neşe ve dansla dolu renkli sahnelere bırakıyor. Filmin bu arka planı üzerinde yoğun, romantik duygular doruktadır, çünkü terzi Sidor Sidorovich, çiftçi Jushka ve asker Danila Petrovich’in üçü de, sarı saçlı Odarka’ya gönlünü kaptırmıştır. Karakterlerin “centilmence” başlayan rekabetinin Jushka ve Danila arasında gelişen husumetle birlikte açıktan bir düşmanlığa dönüşmesi ise sefil haldeki Jushka’nın giderek daha da umutsuz çabalara girişmesine ve köylüler tarafından hakir görülmesine yol açar.
3 Mart Pazar 13:00
Taşta Bir Çiçek
Flower on the Stone
Donetsk bozkırında papatyaların ve sorguç otlarının bürüdüğü bir yerde yeni bir maden kasabası kurulmaktadır. Genç madencilerin önderi Grigory Griva, Lyuda’ya aşık olmuştur, bu nedenle herkesin içinde onun organizasyon becerileriyle alay etmektedir. Baş başa kaldıklarında ise bir türlü açılamaz, sonra kendine kızar ve yeni muziplikler icat eder. İkinci hikaye ise madencilik kasabasında yaşayan, bir tarikat piskoposunun tesiri altındaki güzel ama kapalı görüşlü bir kız olan Christina’nın dış görünüşünü ele alıyor. Genç Komünistler Birliği Komsomol üyesi Arsen bu kıza aşık olunca tarikattan ayrılmasına yardım eder. Donets Havzası’ndaki bir maden kasabasında çekilen bu film, politik düzen ile topluma sızan bir tarikat arasındaki çatışmayı işliyor.
9 Mart Cumartesi 13:00
Mevsimler
The Seasons of the Year
Artavazd Peleshian, görüntü yönetmeni Mikhail Vartanov’la birlikte yaptığı bu son çalışmada medeniyetten uzakta bir tarım toplumunun, doğanın güçlerine karşı canla başla mücadelesini yansıtıyor. Çiftçiler koyunlarını güdüyor ve tüm yıl topraklarını işliyorlar. Bahar geldiğinde sürüleriyle dağlara çıkıyorlar; yaz sonunda, topladıkları samanları, devrildiğinde tozlu bir çığ oluşturan balyalara dönüştürüyorlar. Kış geldiğinde ise, peşlerinde koyunları, karlar arasından kendilerine yol açıyorlar. Bu film, hoyrat ama güzel bir gerçekliğe hapsolup kalmış insanlığın öyküsü. Kameranın melodik ritmi, kurgu ve acı-tatlı bir klasik müzik eşliğinde Peleshian ve Vartanov, filmi gerçek bir senfoniye, varoluşumuzun senfonisine dönüştürüyor.
- 23 Şubat Cumartesi 15:00
- 10 Mart Pazar 13:00
Pirosmani Teması Üzerine Arabesk Çeşitlemeler
Arabesques on the Pirosmani Theme
Sergey Parajanov bu kısa filminde Gürcü primitif ressam Niko Pirosmani’nin (1862–1918) muazzam mirasına ilişkin kişisel görüşünü aktarıyor.
- 23 Şubat Cumartesi 15:00
- 10 Mart Pazar 13:00
Âşık Garip
Ashik Kerib
Yakışıklı ama fakir bir sanatçı aşık olduğu kızın zengin babası tarafından başlık parasını toplamak için bin bir gecelik sürgüne gönderilir; ama önce kızdan o dönene kadar evlenmeyeceğine dair söz almak zorundadır. Sovyet rejiminin gazabına uğrayan Parajanov’un her zaman arkasında duran Andrey Tarkovski’ye ithaf ettiği bu son filmi, Mikhail Lermodov’un bir kısa öyküsünden uyarlanan, yönetmenin önceki filmlerinde de görülen geleneksel sembolizm ve gerçeküstü geçişlerin yer aldığı bir canlı tablo niteliğinde. Azeri, Türk ve Gürcü ezgileriyle bezeli bir ortaçağ masalı.