Konumuz, besteleriyle çağını aşan, müzikte geleneksel kuralları ve formülleri reddederek devrim yaratan, bu nedenle kendi ülkesindeki tutucu müzik otoriteleri tarafından “tehlikeli” görülerek aşağılanan, ama özellikle Almanya, İngiltere, Rusya gibi diğer Avrupa ülkelerinde göklere çıkarılan Fransız Romantik akım bestecisi ve orkestra şefi Hector Berlioz’un ünlü Fantastik Senfonisi (Symphonie fantastique).
Hector kendisi de hekim olan babası tarafından tıp okumaya zorlanmış, ama sonunda bir yolunu bulup gerçek merakı olan müzik eğitimi almış, dört senfoni (“Fantastik Senfoni”, “Harold İtalya’da”, “Romeo ve Juliet”i “Büyük Cenaze ve Zafer Senfonisi” ), üç opera (“Benvenuto Cellini”, “Faust’un Lanetlenmesi”, “Truvalılar”), yedi büyük orkestra/koro eseri ve sayısız şarkı bestelemiş, Roma Ödülü ve Fransız Onur Nişanı almış, aynı zamanda müzik üzerine kitaplar da yazmış. Evlendiği iki eşinin de, tek oğlunun da ölümüyle büyük yıkıntılar yaşamış.
1869 yılında 66 yaşında dünyaya veda eden Berlioz’un inişli çıkışlı hayatına burada yer veremem elbette. Sizlere hepi topu 27 yaşında bestelediği Fantastik Senfoni’den bahsedeceğim sadece. Alt başlığı “Bir Sanatçının Yaşamından Bir Bölüm” olan eserin ardında Berlioz’un 24 yaşında aşık olup da yedi yıl peşinde koştuktan sonra onunla evlenmeyi kabul eden İrlandalı Shakespeare oyuncusu Harriet Smitson’a duyduğu tutkunun hikâyesi var. Beş bölümlük eserde Harriet’i idealize etmekte, onu temsilen eserin çeşitli yerlerine serpiştirilmiş “sabit fikir” (idée fixe) temasını işlemektedir.
Hikâyede çok güzel bir kadınla karşılaşan bir müzisyen bir anda ona aşık olur. Büyük miktarda afyon içmesiyle birtakım halüsinasyonlar görmeye başlar: Bir baloda kadınla dans etmesi, birbirlerine aşık olmaları, kadını öldürmesi sonrasında idam edilmesi ve kadının vahşi bir şeytan ayini yapması.
Berlioz bu eser için alışılmışın çok dışında bir orkestra yapısı öngörmüş: 15 birinci keman, 15 ikinci keman, 10 viyola, 11 viyolonsel, 9 kontrbas. Zamanın müzik eleştirmenleri ilk performanstan sonra ikiye ayrılmış. Yarısı “şok” derken, diğer yarısı “sonsuz haz” duyduklarını ifade etmiş. Zaman içinde eser hakkında “Romantik Senfoni işte böyle olmalı” denecek, müzikte bir dönüm noktası olarak kabul edilecektir.
Bugün sizlere Almanya’nın Rheingau Bölgesinde Hesse’deki Eltville kentinde bulunan Eberbach Manastırında, 2017 Müzik Festivali kapsamında, Kolombiyalı/Avusturyalı Şef Andrés Orozco-Estrada yönetimindeki Frankfurt Radyo Senfoni Orkestrasından “Fantastik Senfoni”nin en etkin yorumlarından birini sunuyorum.
