Dünyanın farklı ülkelerinden birçok ismin katıldığı ve her yıl düzenlenen Limmud Kültür festivali etkinliğine katılan Edirne Belediyesi Turizm Danışmanı Aydemir Ay, Edirne Yahudilerini ve kent tarihini anlatan bir sunum gerçekleştirdi. Yahudi mutfağına yönelik araştırmalarını kitabında toplayan Ay, Yahudi Kültür Evi projesi için planlama aşamasında olduklarını belirtti.
14 senedir Türkiye’de ve dünyanın pek çok farklı köşesinde gerçekleşen Limmud Kültür festivali etkinliği bu sene koronavirüs salgını nedeniyle online bir şekilde düzenlendi. Tedbirler kapsamında yüzyüze gerçekleştirilemeyen seminerler yerine Akdeniz çevresindeki ülkelerden aralarında İtalya, Fransa, Yunanistan, Portekiz, Malta, İsrael ve Türkiye’nin de olduğu, birçok dilde ve 30’dan fazla oturum ile gerçekleştirilen festivale katılımcılar yoğun ilgi gösterdi.
Titizlikle yürüttüğü çalışmalarını 2 eserde topladı
Kentte gerçekleştirdiği araştırmalarını Edirne Yahudilerinin Sözlü Tarihi ve Edirne Yahudi Yemekleri adındaki eserlerinde toplayan Edirne Belediyesi Turizm Danışmanı Aydemir Ay, “Yahudi kültürünün gastronomik unsurları bugün hala kullanılmaya devam ediyor. Kuşkusuz bu değerler Edirne mutfağını çok zenginleştirdi. Unutulmaya yüz tutmuş bu belgelerin kayıt altına alınması ve korunması çok önemlidir. Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan’ın destekleriyle kitabımızı tamamladık. Edirne Yahudi Yemekleri kitabımız çeşitli dillerde hazırlandı. Edirne Yahudilerinin Sözlü Tarih kitabı ise 70 kişinin anılarını kapsayan bir çalışmadır. Bir de belgesel çalışmamız var. Edirne’de yaşamış 70 kişinin anılarını kapsayan bir video-belgesel çalışmamız var. Bunun yanında Edirne Yahudi Kültür Evi planlıyoruz. Tüm proje ve çalışmalarımızda nitel araştırma yöntemi kullanıyoruz. Görüşme tekniği ile verileri elde ediyoruz. Araştırmamızda nitel yöntemin tercih edilme sebebi, Yahudi nüfusun görüşleriyle elde edilmek istenmesinden dolayıdır. Edirne Yahudilerinin, Edirne’de yaşamış kişilerin gastronomik hatıralara sahip olanlar belirlendi ve her biriyle sözlü çalışmaya aldık. Araştırmamızın evreni de Edirne’de yaşamış ve yaşamakta olan aileleri kapsıyor” ifadelerini kullandı.
Yahudi yemeklerine coğrafi işaret alacaklar
Yahudi mutfağını araştırırken amaçlarının bu lezzetleri Edirne gastronomi envanterine eklemek ve coğrafi işaretlerinin alınmasına öncülük etmek olduğunu vurgulayan Ay, “Unutulmaya yüz tutmuş, nadir yapılan ve arşiv taramasıyla geçmişte yapılıp da günümüze ulaşmamış gastronomik verileri ortaya çıkarmak amacındayız. Tabi ki bunların, Edirne gastronomi envanterine eklenmesi ve coğrafi işaretlerinin alınmasına da öncülük etmek istiyoruz. Bu araştırmanın yerel halkın gastronomi kültürünü ve hafızasını devam ettirmesi bakımından da kültüre, sosyal yaşama ve turizme olan etkisi ve devamlılığı için büyük bir kazanç oluşturacağını düşünüyoruz” şeklinde konuştu.
Kendi deneyimleriyle araştırmasına başladı
Ay, söz konusu araştırmalarına başlarken motivasyon kaynağının kendi ailesi ve yaşam deneyimleri olduğunu dile getirerek, şöyle dedi: “Bu tatlara, bu kültüre ve bu arkadaşlıklara, yaşam deneyimlerine gerçekten şahit oldum ve ne Edirne ne de siz birbirinizi unutamazsınız. Bu çalışmalar bu fikirler ortaya çıktı. Benim babaannemin pişirdiği börekler ve dedemin anlattığı anılar bu kitabın temelini oluşturdu. Edirne Yahudilerinin mutfağını keşfederken başka şehirlerde yaşayanların mutfağına rastlamak biz yazarlara çok zevk verdi. Bizi daha derine inmeye iten de bu heyecan oldu. Bizim için bunlar gizli bir hazine gibi oldu”
Yahudi Kültür Evi planlama aşamasında
Sunumunda Edirne’de yapılmasını istedikleri Yahudi Kültür Evi’nden de bahseden Ay, henüz projenin planlama aşamasında olduğundan söz etti. Projenin hayata geçmesiyle birlikte kent belleğine ve kültürüne sahip çıkacak olan Yahudi Kültür Evi’nde ziyaretçilerin tecrübe edebilecekleri deneyimler olacağından da bahseden Ay, şunları kaydetti: “Edirne Belediye Başkanımız Recep Gürkan, eski bir yapıyı restore edip Edirne Yahudileri Kültür Evi haline dönüştürmek istiyor. Bu kültür evine girdiğinizde tabi ki birçok eşya, kıyafet ve videolardan, oluşan belgeseller olacak. Edirne sosyal, ekonomik ve kültür hayatına dair birçok bilgi ve belge olacak. Ama Edirne Yahudileri Kültür Evi’ni farklı kılacak en önemli unsur şudur: gelecek ziyaretçiler bu kültür evini tecrübe edebilecekler. Eğer maddi destek bulunursa eski Edirne’yi sanal gerçeklik zemini oluşturup, gezdirme planımız da var”
Yahudi mutfak lezzetleri Kültür Evi’nde yaşayacak
Yahudi mutfağının eşsiz lezzetlerinin kültür evinde canlanacağını da açıklayan Ay, “Bu kültür evine girdiğinizde Edirne Yahudi yemeklerini tadabileceğiniz bir restoran olacak. Ailesi ve misafirleriyle gelenler yemekleri tadabilecekler. Ayrıca workshop zamanlarında bu yemeklerin nasıl yapıldığını öğrenebilecekler. Eğer gelen misafir ve turistlere bu yemekleri tattıramayacaksak ve bu ürünleri alamayacaklarsa bu projeye girmenin anlamı yok. Biz bu tecrübeyi yaşatmak istiyoruz. Onları geçmişe götürebilmek istiyoruz. Müzede attıkları her adımda mutluluk, tattıkları her lokmada büyük anne ve babalarına özlem gözyaşı dökmelerini istiyoruz. Biz hazırız. Herkesi Edirne’ye bekliyoruz” diye konuştu.
Kaynak: Jale Avyüzen Zobar / Yenigün
