Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Ofisi, ILO’nun kuruluşunun 100. yılı kapsamında, “1919-2019 ILO-Türkiye İlişkilerinin Yüzyılı” başlıklı bir kitap yayımladı. Ancak kitabın yazarı Prof. Dr. Mesut Gülmez, kitabın sonunda yer alan “İşçi Delegesini Belirleme Sorunu Boyutuyla Türkiye Profili” başlıklı bölümün çıkarıldığını açıkladı.
Uluslararası Sosyal Politika ve Çalışma İlişkileri alanındaki en yetkin isimlerden biri olan Prof. Dr. Mesut Gülmez tarafından kaleme alınan kitap, çok bilinmeyen bir süreci derinlemesine ele alıyor. Prof. Dr. Gülmez, kitabın hazırlık aşamasında Cenevre’de bulunan ILO arşivi, TBMM arşivi ve Dışişleri Bakanlığı arşivinde çalışmış.
ILO’nun internet sitesinde yer alan tanıtımda, Hem bu konuda çalışan araştırmacılar için tarihi belgeleri içeren bir başvuru kaynağı, hem de meraklıları için ILO-Türkiye ilişkilerine ışık tutacak bir çalışma” olarak nitelenen kitabın uzun soluklu bir çalışmanın ürünü olduğu vurgulanıyor.
ILO arşivlerinden elde edilen resmi belge, bilgi ve yazışmalardan hareketle hazırlanan kitap, yazarın kendine has üslubu ile yorumladığı tarihsel dönüm noktalarını ve süreç içerisindeki pek çok konuyu ele alıyor. Kitapta ILO ve Türkiye’nin ortak tarihine dair pek çok yeni bilgi ve belge yer alıyor.
İki ana bölümden oluşan kitabın kronolojik ve tematik olarak ilerleyen ilk bölümünde ILO ve Türkiye arasında ilişkilerin başlangıcına dair ilk adımların atılması, yapılan yazışmalar, görevlendirilen isimler, karşılıklı ziyaretler, üyeliğin nasıl gerçekleştiği, üyelik sonrası ilişkiler, yükümlülükler, onaylanan ve onaylanmayan sözleşmeler, Türkiye’de ILO Ofisi’nin kurulması, yapılan yasal düzenle girişimleri ve düzenlemeler, hangi hükümet döneminde hangi sözleşmelerin onaylandığı gibi bilgiler detaylı bir şekilde ele alınıyor.
Kitabın tartışma yaratan ikinci bülümü ise kurallar sistemi, onay sayısı, denetim sistemleri, denetim organları ve sendikaların Türkiye’ye ilişkin gözlemleri ve raporları, Konferans Komisyonu tartışmaları ve Yönetim Konseyi üyeliği boyutlarıyla, ilişkilerin Türkiye profilinden kesitler aktarıyor.
Kitaptan bir başlık çıkarıldı!
Yukarıdaki başlık, Prof. Gülmez’in 5 Kasım 2019 tarihinde DİSK’e gönderdiği ve yayınlanmasını istediği açıklamanın başlığı aynı zamanda. Prof Gülmez’in açıklamasını olduğu gibi aşağıya aktarıyoruz.
“Çıkarılan başlık, yeni yayınlanan son Kitabımda idi: “1919-2019, ILO-Türkiye İlişkilerinin Yüzyılı” Kitaba, başlığı da uzun bir Sonuç yazdım: “Bir Başka Sonuç: Yüzyılın Türkiye Profilinden Kesitler.” Çıkarılan 9. ve son Başlık, “İşçi Delegesini Belirleme Sorunu Boyutuyla Türkiye Profili” başlıklı idi. Çıkaran ise, Kitabı yayınlayan ILO Türkiye Ofisi. Ofis Direktörü, yazdığı Önsöz’de gerekçesini açıkladı… Yıllar öncesinde yazmayı düşündüğüm ve düşlediğim, yani “Milattan öncesi” de olan, ama hep sırasını kaptıran bir Kitaptı bu! “Bir Başka Önsöz”de anlattım… Tarihi, 22 Nisan 2019’dur. Kitap ise, ancak Eylül 2019 sonlarında baskıya girdi. Bu süre içinde, birkaç harf düzeltmesi dışında dokunmadım…
Nedensiz değildi bu. “Bir Başka Önsöz”de anlatamadığım, “sıradan” olmayan bir “şey” vardı çünkü. Yalnızca Kitabı görenlerin farkına varamayabilecekleri bir “şey”: Kitabın alışılmış türden olmayan “Bir Başka Sonuç bölümünün 9. Başlığı çıkarılmadıkça basılmayacağı”, Nisan 2019 ortalarındaki toplantıda, kesin ve kararlı bir dille, “sözlü olarak” bildirildi… Bunun üzerine, “yazarın onayı olmadığının belirtilmesi ve belirtilen gerekçelerinin açıklanması koşuluyla”, Kitabın basılmasına karşı çıkmayacağımı bildirdim.
Bu dille olmasa da, bu anlama gelebilecek bir açıklama yapıldı Önsöz’de. Ama, asıl gerekçeler, açıklandığı gibi değil… Daha geniş açıklamayı, “Yüzüncü Yıl Eşiğinde Pirus Zaferi’nden ILO Zaferi’ne” başlığıyla yayınlamayı düşündüğüm Kitaba yazacağım “Bir Başka Önsöz Daha”da yapacağım…
9. Başlığın “onayım olmaksızın ve gerekçeleri açıklanarak” çıkarılabileceğini söyledikten sonra, “Bir açıklama yaparak, Kitabın yayınlandığı gün 9. Başlığı aynen yayınlayacağımı” da açıkça ekledim.
Bu nedenle de, Kitabın 22 Nisan 2019 tarihli “Basılmaya hazır metnini” ILO Türkiye Ofisi’ne sunduktan sonra, ne Bir Başka Önsöz’e ekleme yaptım, ne de çıkarılacağı için 9. Başlığa dokundum. 22 Nisan’da bıraktığım haliyle, hem de o tarihte düştüğüm bir “hata” ile Ek’e koydum, aynen yayınlanmasını rica ediyorum!
“Amacım, kendimi aklamak değil” diyerek, açıklayayım: 2018 Konferans sürecinde, erişebildiğim belgeler çerçevesinde, istişare toplantısı yapılmadığını düşündüm. Bu nedenle, Hükümetin, ITUC’un Memur-Sen’in delegeliğine yaptığı itiraz konusunda Yetkileri Denetleme Komisyonu’na sunduğu “yazılı açıklama”da söz ettiği toplantıda, 2017’de yapılanla karıştırılmasından kaynaklanan bir “tarih hatası” bulunduğunu yazdım.
Bu hatanın farkına varmam kolay hiç de olmadı! Çünkü, 15 Mayıs 2018 istişare toplantısı konusunda ne konfederasyonlar, ne de Bakanlık açıklama yaptı! Ve çünkü, toplantının tutanağı da yoktu! Ayrıca, işçi delegesinin belirlenmesi sorunu üzerindeki Kitaba yönelik araştırma ve çalışmalarıma da ara vermiştim…
Sonunda, tutanaksız olsa da, toplantının yapıldığı sonucuna vardım. Ama, sonucuyla ilgili soru işaretlerini bugünlerde bile çözebilmiş değilim! Araştırma ve yazışmalarım sürüyor…
Diyeceğim şudur ki, “1919-2019, ILO-Türkiye İlişkilerinin Yüzyılı” Kitabımı görenler; diğer güncel sorunlar gibi, Yüzyıl’ın Türkiye profilinde üç Konferans döneminden beri gündemde olan bu sorunu da görmezlikten gelmediğimi, “hatası ve sevabı” ile görsün!
“Yüzüncü Yıl Eşiğinde Pirus Zaferi’nden ILO Zaferi’ne”de; “işçi delegesinin belirlenmesi sorunu”nu, tarihsel geçmişini, ama özellikle 2017, 2018 ve 2019 Konferans süreçlerini, araştırmalarıma yeniden başladığım Haziran 2019 sonrasında konfederasyonlardan edinebildiğim ve hâlâ edinmeye çaba gösterdiğim yeni bilgi ve belgelerle ayrıntılı biçimde ve eleştirel gözle inceleyip değerlendireceğim.
Görülecektir ki, 2017 ve 2018 süreçlerinde alınan ILO Anayasası’na aykırı karar ve uygulamalara yönelik eleştirilerimde yaptığım “Pirus Zaferi” nitelemesi, bu Kitabın adına boşuna eklenmiş değildir!
Dileğim, bu Açıklama’nın ve aşağıdaki eklerinin (özellikle 9. Başlık’ın) web sayfanıza konulmasıdır.
İlginiz için içten teşekkürler ve sevgiler.
Prof. Dr. Mesut Gülmez
Ekler: 1) Bir Açıklama; 2) İçindekiler; 3) Bir Başka Önsöz; 4) Kitaptan çıkarılan 9. Başlık.
Prof. Gülmez’in de belirttiği gibi, kitabın Ağustos 2019 tarihinde ILO Türkiye Direktörü Numan Özcan tarafından kaleme alınan önsözünde 9. bölümün çıkarılma gerekçesine yer verilmiş. Önsözde “Kendine has üslubu ve yaklaşımıyla kitaba özgün bir tat kattığına inanılan” yazara “titiz çalışması ve yoğun emeğinden dolayı içtenlikle teşekkür eden” Özcan sonrasında ise şöyle devam ediyor: “Ancak bize son bölüm olarak iletilen ve 2017, 2018 ve 2019 yıllarındaki Uluslararası Çalışma Konferansı’nda Türkiye’yi temsil edecek işçi delegesinin belirlenmesi sürecini ele alan bölüme –yazarımızın aksi görüşüne karşın– hâlâ güncelliğini koruyan ve devam eden bir tartışma olması nedeniyle, esas olarak tarihi nitelikte olmasını amaçladığımız bu kitapta yer vermemeyi tercih ettik.“
Tartışmaya konu olan “1919-2019, ILO-Türkiye İlişkilerinin Yüzyılı” kitabına ve çıkarılan “İşçi Delegesini Belirleme Sorunu Boyutuyla Türkiye Profili” başlıklı 9. bölüme linkleri tıklayarak ulaşabilirsiniz.