Anason İşleri’nin meyhane kültüründe yaşanan değişimi merkeze alan sözlü tarih projesi “Cumhuriyet’in Yüzleri: 100 Yılın Rakı Hafızası”, Safa meyhanesinin ikinci kuşak işletmecisi Arif Kızıltay ile başladı. Kızıltay’ın, Yedikule’nin eski günlerinden 6-7 Eylül olaylarına, meyhanecilik kültürüne birçok konuyu anlattığı ekitap, video ve podcast yayında.
Türkiye’de rakı kültürünün yazılmamış, arşivlere girememiş; konuşulmuş ama kaydedilmemiş kısmını, yaşanmışlığını belgelemek amacıyla yola çıkan Anason İşleri yine eşsiz bir çalışmaya imza attı.
“Cumhuriyet’in Yüzleri: 100 Yılın Rakı Hafızası“, bir sözlü tarih projesi. Anason İşleri bu projede Türkiye’de yıllar içerisinde eğlence ve rakı, meyhane kültürünün değişimini ve gelişimini merkeze alarak “anason koklamış” rakının ve meyhanelerin tarihinde iz bırakan ve bırakmaya devam edenlerle konuşarak kayda geçiriyor: Garsonlar, DJ’ler, müzisyenler, ressamlar, yayıncılar, yazarlar, akademisyenler, sahaflar, meyhane sahipleri, eski Tekel çalışanları, müdavimler, çiftçiler…
Projenin ilk konuğu Safa Meyhanesi’nin işletmecisi Arif Kızıltay. İstanbul Yedikule’deki efsane Safa Meyhanesi, 100 yıllık tarihi, birçok filme, diziye, meşhura, çeşit çeşit insana ev sahipliği yapmasıyla sembol meyhanelerden biri. Rivayete göre 1895’te Fransız demiryolu işçilerinin eğlenmesi için açılan bir lokal. Arif Kızıltay, Yedikule’nin eski günlerinden 6-7 Eylül olaylarına, hayatından detaylara, Safa’nın tarihinden meyhanecilik kültürüne birçok konuyu anlatıyor.
Arif Kızıltay ile yapılan sözlü tarih çalışmasını video olarak izlemek, podcastini dinlemek mümkün. Ayrıca Anason İşleri mailing listesi abone olarak ücretsiz e-kitabını indirip okuyabilirsiniz. Editörlüğünü Özlem Hepşen’in yaptığı söyleşiyi Mert Sinay gerçekleştirmiş.
KİTAPTAN SEÇTİKLERİMİZ
“Yaşlı bir kaptan müşterimiz vardı. Seferden döndüğü zaman beyaz takımlarıyla gelirdi. Klas adamdı, ayakta Kulüp Rakı içerdi. Babam telaştan adama Yeni Rakı vermiş. Kaptan bir yudum aldı, ben de babamın yanındaydım. ‘Süleyman oğlum, yanlışlık var,’ dedi. Biri beş derece fazla, adam onu anladı.”
“Safa’da oturup rakı içmek bir insanın ölmeden önce yapacaklarından bir tanesidir. Yedikule Safa’ya geleceksin, rakı içeceksin. Burada rakı içmek ömrü uzatır.”
“ Şimdi adama şişeyi götürüyorsun, yanında açıyorsun. Çocuk bardaklara koyuyor. Öyle servis olmaz, ben rakıyı bırakırım, kendin doldur, iç kardeşim. Burası lüks restoran değil ki. Dört masaya bir garson bir komi verecek durum yok. Aslanlar gibi iki garsonum, bir komim var. Getirir her şeyini koyar. Sen dök, yap, ayarla, iç.”
“Meyhane değişmez ki, meyhane meyhanedir. Biz değiştireceğiz kendimizi. Bu masa o masayı rahatsız etmeyecek. Gülecek, eğlenecek, oynayacak. Para veriyorsun ulan. Niye geldin o zaman hıyar, bağırmaya çağırmaya mı? Yiyeceksin, içeceksin, evine güle güle gideceksin. Hem rakıyı hem meyhaneyi ağlatıyorsun hem de kendini ızdıraba sokuyorsun. O yüzden insanlar kendini değiştirecek.”
PROJE HANGİ İSİMLERLE DEVAM EDECEK?
Anason İşleri Arif Kızıltay’ın ardından yayınlanacak diğer isimleri de paylaşmış:
Fügen Basmacı: İTÜ Kimya Mühendisliği’nden mezun olan Basmacı, Tekel ve Tütün Alkol Düzenleme Piyasası’nda 30 yılı aşkın süre çalıştı. Rakıya coğrafi işaret kazandırdı ve kanunlaştırılmasına ön ayak oldu. Günümüzde rakı kültürü üzerine çeşitli yayın ve atölye çalışmalarına destek vermeye devam ediyor.
Mehmet Başkaya: Tekel’in açtığı eksperlik okullarında eğitim alan Başkaya, 1972 yılından itibaren Tekel’de çeşitli görevlerde çalıştı. Tekel’den sonra Mey İçki’de üretim müdürlüğü yaptı ve 2014 yılında emekliye ayrıldı. Şimdilerde IWSA atölyelerinde ve Mey İçki’de kurum içi eğitimler vererek bilgi birikimini gelecek kuşağa aktarmaya devam ediyor.
Cahit Berkay: 1968 yılında ikonik Moğollar müzik grubuna gitarist olarak katılan Berkay klasikleşmiş film ve dizi müzikleri besteledi. Moğollar grubuyla müzik kariyeri çalışmalarına devam ediyor.
Mustafa Dağdelen: Uzun süre özel bankalarda çalışan Dağdelen daha sonra eğlence sektörüne girdi. 20 yıla yakın bir süre Ankara’da pavyon işletmeciliği yaptı. Şimdilerde müzik ve film prodüksiyon işleriyle uğraşıyor.
